Home

Phát biểu cảm nghĩ về bài thơ Cảnh khuya - Văn Biểu Cảm - Lớp 7

DÀN Ý

1.    Tìm hiểu đề

-    Về nội dung: đề bài yêu cầu em phát biểu cảm nghĩ về bài thơ Cảnh khuya. Để cảm xúc có sức thuyết phục, cần hiểu rõ giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm. Bài thơ bộc lộ những rung cảm tinh tế của Bác Hồ về vẻ đẹp của đêm trăng Việt Bắc. về nghệ thuật: đây là một bài thơ tứ tuyệt dặc sắc, có sự kết hợp hài hoà giữa vẻ đẹp cổ điển và thời đại, giữa chất nghệ sĩ và tinh thần chiến sĩ.

-    Về hình thức: Đề bài yêu cầu em viết bài biểu cảm về một tác phẩm văn học. Phương thức biểu dạt chính là biểu cảm. Có thể kết hợp linh họat với các phương thức biểu đạt khác trong quá trình làm bài. Lời văn giàu cảm xúc và hình ảnh với các liên tưởng sinh động. Từ ngữ cần được chắt lọc, tránh dùng khẩu ngữ trong bài viết (do đặc điểm riêng của bài biểu cảm về tác phẩm văn học quy định).

 

2.    Dàn bài

a.    Mở bài:

-    Giới thiệu bài thơ Cảnh khuya của Bác Hồ (viết năm 1947, tại chiến khu Việt Bắc).

-    Trong hoàn cảnh kháng chiến gian khổ, Bác Hồ vẫn tràn đầy cảm hứng trước vẻ đẹp của đêm trăng huyền ảo.

b.    Thân bài:

-    Cảnh đêm trăng thơ mộng nơi rừng núi Việt Bắc

+ Tiếng suối chảy văng vẳng khi gần, khi xa... trong đêm yên tĩnh.

+ Ánh trăng thanh lọc qua kẽ lá tạo nên một khung cảnh huyền hoặc.

+ Nghệ thuật so sánh, lấy động tả tĩnh, bức tranh thiên nhiên có chiều cao, chiều xa, chiều rộng...

-    Tâm trạng của nhà thơ trong đêm trăng đẹp

+ Say mê cảnh thiên nhiên trong trẻo, kì diệu.

+ Ý thức trách nhiệm cao độ với đất nước, với cuộc kháng chiến

-  Cảm xúc của em về cảnh thiên nhiên tươi đẹp và tâm tình của nhà thơ trong tác phẩm

c. Kết bài:

-   Khẳng định Cảnh khuya là một bài thơ đặc sắc, ở đó có sự kết hợp hài hoà giữa cảnh và tình; giữa vẻ đẹp cổ điển và tinh thần hiện đại.

-    Bài thơ bộc lộ tâm hồn tinh tế nhạy cảm, ý thức trách nhiệm của vị lãnh tụ cách mạng đối với đất nước trong hoàn cảnh gian nan.

 

BÀI LÀM

Bác Hồ là một nhà cách mạng làm thơ. Trăng luôn là người bạn gần gũi với Bác, là nguồn cảm xúc thi ca nồng nàn của Người. Cảnh khuya là một bài thơ trăng tuyệt đẹp được Bác viết ở chiến khu Việt Bắc năm 1947.

Bài thơ mở đầu bằng một khung cảnh thiên nhiên hữu tình vào một đêm trăng huyền ảo giữa núi rừng Việt Bắc kháng chiến:

Tiếng suối trong như tiếng hát xa 

Trăng lồng cổ thụ, bóng lồng hoa.

Người đọc ngay lập tức bị hấp dẫn bởi tiếng suối trong trẻo ngân nga, khi xa, khi gần nghe như tiếng hát của ai đó giữa rừng khuya. Khi so sánh tiếng suối với tiếng hát, nhà nghệ sĩ - chiến sĩ Hồ Chí Minh đã bộc lộ một cách cảm nhận mĩ học rất hiện đại: con người là chuẩn mực của mọi vẻ đẹp trong thiên nhiên! Vì vậy tiếng suôi chảy mới biến thành tiếng hát ngọt ngào say đắm của con người. Dòng suối như mang hồn người và trở thành ca sĩ chốn lâm tuyền. Tiếng suối âm vang trong đêm vắng khiến vẻ thanh tịnh của rừng đêm thêm rõ nét hơn. Bút pháp nghệ thuật lấy động tả tĩnh được sử dụng rất đắc địa khiến cho bức tranh phong cảnh mang đậm chất Đường thi cổ điển.

Cùng với tiếng suối ngân nga là vầng trăng soi sáng đại ngàn. Ánh trăng lọc qua vòm cây cổ thụ tạo nên một bức thảm thêu hoa. Khung cảnh thiên nhiên lung linh và sống động vô cùng! vẻ đẹp diễm ảo của đêm trăng Việt Bắc khiến ta bâng khuâng nhớ đến một tứ thơ cổ điển:

Trăng giãi nguyệt, nguyệt in một tấm 

Nguyệt lồng hoa, hoa thắm từng bông!

Nếu không quan tâm đến xuất xứ của bài thơ, có thể lầm tưởng đây là áng thơ của một bậc tao nhân mặc khách. Say mê vẻ đẹp nơi suối rừng, nhà thơ đã tập trung bút lực vẽ nên một bức họa bằng thơ như để tranh tài cùng tạo hoá.

Câu thơ thứ ba Cảnh khuya như vẽ, người chưa ngủ dường như là lời giải đáp lí do khiến nhà thơ thao thức: Người chưa ngủ vì cảnh khuya như vẽ!.

Rừng suôi trong đêm trăng thực sự là một họa phẩm trác tuyệt của hoá công! Ai nỡ ngủ trước cái đẹp kì diệu đang lộ diện! Sự thao thức ấy cũng là một phương diện thể hiện tô" chất nghệ sĩ của Bác!

Nhưng câu thơ thứ tư khiến ta bất ngờ và xúc động:

Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà!

Hoá ra, Bác chưa ngủ vì một nguyên cớ khác. Việc nước bộn bề khiến Người thao thức suốt đêm thâu. Thao thức nên Người mới nghe thấy dòng suối hát ca trong đêm vắng. Khoảnh khắc nghe suối hát cũng là lúc người bất chợt phát hiện vẻ đẹp kì thú của ánh trăng nơi lâm tuyền! Đây cũng là chỗ linh diệu của bài thơ Cảnh khuya! Hai yếu tố nghệ sĩ và chiến sĩ, cổ điển mà hiện đại xuyên thấm vào nhau khó mà tách bạch được.

 

Đặt bài thơ vào bối cảnh gian nan ở chặng đầu thời kì chông Pháp thì những rung động tinh tế của Bác về vẻ đẹp kì ảo đêm trăng rừng Việt Bắc đã cho thấy bản lĩnh ung dung, tinh thần lạc quan cách mạng, tình yêu thiên nhiên, tinh thần kháng chiến sâu sắc của Bác Hồ. Thiếu một trong những yếu tố đó không thể viết được những vần thơ lung linh nhường ấy vào thời điểm 1947!

 

1. Ngữ liệu

a.Từ ngữ: Dưới đây là một số từ ngữ có thể sử dụng trong bài viết.

- Tiếng suối như tiếng hát;

- Vầng trăng;

- Hồn thơ lạc quan;

- Thiên nhiên đẹp, đáng yêu;

- Tâm hồn yêu thiên nhiên say đắm;

- Lòng yêu nước, đức hi sinh của Bác,...

 

b. Hình ảnh

- Khung cảnh thiên nhiên nơi núi rừng Việt Bắc đẹp với những hình ảnh tiếng suối trong như tiếng hát, “trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa”.

- Một bức tranh nhiều tầng lớp, đường nét lung linh , huyền ảo.

- Hình ảnh Bác không ngủ được đang thả hồn mình vào vẻ đẹp thiên nhiên cũng như đang canh cánh bên lòng nỗi lo cho vận mệnh dân tộc.

- Hình ảnh phong thái ung dung, lạc quan bởi lòng yêu nước, đức hi sinh của Bác.

c. Nhân vật 

d. Thơ văn liên quan đến đề tài mà đề đặt ra ( nếu có), ở đây là thơ văn về Bác Hồ ( nếu có)

2. Gợi ý cách làm bài và dàn bài

a. Mở bài

- Giới thiệu: Hồ Chí Minh (1890 - 1969) là một vị lãnh tụ vĩ đại kính yêu của dân tộc, đồng thời là nhà thơ xuất sắc của nền văn học Cách mạng.

- Hoàn cảnh sáng tác: Bác đã sáng tác bài thơ Cảnh khuya ở Việt Bắc, trong thời kì đầu của cuộc kháng chiến đầy khó khăn, gian khổ chống thực dân Pháp.

- Hoàn cảnh tiếp xúc: Em may mắn được học trong chương trình Ngữ văn lớp 7.

- Chép thơ:

“Tiếng suối trong như tiếng hát xa

Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa

  Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ

                                  Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà”.

 

b.Thân bài

* Em yêu thích cảnh trăng ở nơi núi rừng Việt Bắc 

“Tiếng suối trong như tiếng hát xa

Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa”

- Cảnh thiên nhiên nơi núi rừng Việt Bắc thật đẹp. Khung cảnh nơi đây thật nhẹ nhàng, êm đềm: xa xa vẳng lại tiếng suối trong như tiếng hát.

- Tiếng suối được diễn tả sinh động qua lối so sánh đặc sắc. Xưa trong thơ Nguyễn Trãi, tiếng suối được ví như “tiếng đàn cầm bên tai” gợi cung bậc cảm xúc âm điệu trầm lắng man mác buồn. Nay, trong thơ Hồ Chí Minh, tiếng suối vẫn là điệu nhạc khiến cho vần thơ vừa mang màu sắc cổ điển vừa

có nét hiện đại bởi nó vút cao như tiếng hát xa, gợi sự trẻ trung đầy sức sống của một hồn thơ lạc quan phơi phới. Tiếng suối như gần gũi với con người hơn, xua tan cái hoang vắng, lạnh lẽo của núi rừng Việt Bắc.

- Hình ảnh “Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa” làm cho thiên nhiên càng đáng yêu hơn khi em được thưởng thức vẻ đẹp của một bức tranh nhiều tầng lớp, đường nét đa dạng: có dáng hình vươn toả rộng của vòm cổ thụ, phía trên cao lấp loáng ánh trăng. Bức tranh thật lung linh, huyền ảo. Bức tranh được tạo bởi hai mảng màu sáng tối nhưng vẫn ấm áp, hoà quyện thành những hình khối đa dạng nhiều tầng lớp, lại ấm áp, hoà hợp, quấn quýt bởi cách dùng điệp từ “lồng” tài tình của tác giả.

- Ngòi bút tài hoa và tâm hồn yêu thiên nhiên say đắm của Người dã giúp em cảm nhận sự ngọt ngào của âm thanh tiếng suối chảy, vẻ đẹp nên thơ của rừng Việt Bắc. Thơ Hồ Chí Minh đã khơi gợi trong em bao ước muốn được có mặt ở rừng Việt Bắc để thưởng thức vẻ đẹp thiên nhiên nơi ấy.

* Em xúc động, cảm phục biết bao trước tâm hồn và tấm lòng của Bác “Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ

                                 Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà”

- Cảnh khuya thật đẹp, làm say lòng thi sĩ, khiến Người không ngủ được, thả hồn vào cảnh đẹp thiên nhiên. Điệp ngữ “chưa ngủ” là bản lề mở ra hai phía tâm trạng thống nhất trong con người Hồ Chí Minh: nhà thơ say mê vẻ đẹp thiên nhiên, người chiến sĩ lo lắng cho vận mệnh nước nhà. Người chưa ngủ vì luôn canh cánh bên lòng nỗi lo cho vận mệnh dân tộc. Dù mê cảnh đẹp, Người vẫn không xao nhãng việc nước. Ở Hồ Chí Minh, tâm hồn thi sĩ và chiến sĩ hoà làm một. Em còn khâm phục phong thái ung dung, lạc quan của Bác khi biết bài thơ ra đời vào những ngày đầu gian khổ của kháng chiến chống Pháp.

- Em thấy trân trọng và cảm phục biết bao trước lòng yêu nước, đức hi sinh cao cả của Bác. Tâm hồn và cuộc đời Bác là bài học lớn cho tuổi trẻ Việt Nam (Liên hệ bài thơ Đi thuyền trên sông Đáy và bài Đêm nay Bác không ngủ của Bác).

c. Kết bài

- Bài thơ đọng lại trong em những cảm xúc dạt dào.

- Hồ Chí Minh đã để lại cho đời một bài thơ hay và ý nghĩa, vần thơ khơi gợi tình yêu thiên nhiên, yêu những miền đất xa xôi của đất nước và niềm kính trọng vô hạn vị cha già dân tộc.

 

BÀI LÀM

Hồ Chí Minh, vị lãnh tụ vĩ đại, nhà thơ lớn của dân tộc Việt Nam. Trong quá trình hoạt động cách mạng, thơ văn đã trở thành vũ khí sắc bén của Người. Với tâm hồn của người chiến sĩ và thi sĩ, Bác đã để lại cho đời những bài thơ hay. Trong những năm kháng chiến chống thực dân Pháp tại Việt Bắc, Người đã viết bài thơ Cảnh khuya. Bài thơ đã để lại trong tôi những cảm xúc sâu sắc về tình yêu thiên nhiên hoà quyện trong tình yêu đất nước mãnh liệt của Bác.

Ngay từ đầu bài thơ, qua cảm nhận tinh tế của Bác, bức tranh thiên nhiên hùng vĩ thơ mộng của núi rừng Việt Bắc hiện lên thật sinh động và tươi đẹp:

Tiếng suối trong như tiếng hát xa

Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa

Nghệ thuật so sánh tiếng suối với “tiếng hát xa” gợi một âm thanh tuyệt vời, trầm bổng du dương của rừng đêm yên tĩnh. Quả là nghệ thuật thi trung hữu nhạc của những thi nhân xưa thật đặc sắc. Tiếng suối là khúc nhạc của rừng đêm, tiếng hát là âm thanh, là lời ca của con người, hai thứ âm thanh ấy được so sánh với nhau khiến khung cảnh rừng đêm hoang vắng bỗng trở nên ấm áp hơi ấm sự sống của con người. Tôi bỗng hình dung như trước mắt mình là một dòng suối trong trẻo đang róc rách chảy hay một nàng thiếu nữ xinh xắn thiết tha duyên dáng đang cất lên lời ca trầm bổng du dương giữa khung cảnh thiên nhiên tươi đẹp. Trong khu rừng đêm yên tĩnh đó có một thi nhân đang ngồi lắng nghe khúc nhạc rừng, và tôi cũng bị mê say trong khúc nhạc du dương ấy. Ở câu thơ thứ hai “Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa” điệp từ “lồng” đã gợi một khung cảnh thiên nhiên giao hoà vấn vít. Cảnh vật vừa có hồn vừa gần gũi, mềm mại. Trăng đêm nay sáng quá, ánh trăng vằng vặc dát vàng, dát bạc khắp đất trời. Bóng trăng toả sáng trùm lên cảnh vật, đan dệt vào bóng cây cổ thụ, đổ dài xuống mặt đất tạo ra những chùm hoa trắng lấp lánh với các gam màu sáng tối đan cài. Tôi như mơ màng trước vẻ hùng vĩ tươi đẹp của thiên nhiên nơi đây. Phải là một thi nhân có tâm hồn nhạy cảm, có tình yêu thiên nhiên tha thiết, tác giả mới lắng nghe và cảm nhận những biểu hiện tinh vi của tạo vật và tả lại một cách thần tình như vậy. Có lẽ trong suốt cuộc đời của mình, vầng trăng đã trở thành người bạn tri kỉ của Bác. Vì vậy bài thơ “Cảnh khuya” gợi cho tôi nhớ tới một bài thơ trăng Người viết trong nhà tù của bọn Tưởng Giới Thạch:

Trong tù không rượu cũng không hoa

                                Cảnh đẹp đèm nay khó hững hờ

Người ngắm trăng soi ngoài của sổ

Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ.

Nếu ở hai câu thơ đầu nhà thơ đã gửi gắm tình yêu thiên nhiên tha thiết thì ở những vần thơ sau là tâm trạng thao thức:

Cảnh khuya như vẽ, người chưa ngủ Chưa ngủ vỉ lo nỗi nước nhà “Người chưa ngủ” - Người đang thao thức có lẽ vì đắm say trước vẻ đẹp của thiên nhiên. Bức tranh thiên nhiên tươi đẹp như mời gọi thi nhân thưởng thức. Điệp từ “chưa ngủ” khép lại cảnh, mở ra tình. Bác thao thức không ngủ chẳng phải ngắm cảnh đẹp thiên nhiên mà vì một điều hệ trọng lớn lao hơn cả: đó là sự nghiệp cách mạng. Người đọc sững sờ ngạc nhiên khi biết lí do này - một lí do thật cao cả, thiêng liêng. Thật vậy, sự nghiệp cách mạng, sự sống còn của Tổ quốc là nỗi lo canh cánh không nguôi của cả cuộc đời Người. Tôi bỗng hình dung trước mắt mình là một ông cụ đang ngồi giữa khung cảnh của núi rừng. Mái tóc cụ hoa râm điểm bạc, nhưng đôi mắt lúc nào cũng ngời sáng, tràn đầy tình yêu thương. Khuôn mặt cụ vẻ đăm chiêu suy nghĩ - suy nghĩ việc cách mạng. Câu thơ làm tôi thấm thìa trước lòng yêu nước mãnh liệt, tha thiết của Người. Đây chỉ là một đêm trong hàng ngàn đêm không ngủ của Bác. Người đã từng nói: “Một ngày mà Tổ quốc chưa độc lập là một ngày tôi ăn không ngon ngủ không yên”.

Qua bài thơ “Cảnh khuya” tôi như được cảm nhận sâu sắc hơn về tình yêu thiên nhiên, lòng yêu nước mãnh liệt và sâu sắc của Bác. Người luôn là tấm gương sáng về lí tưởng sống và đạo đức cách mạng để mọi thế hệ người Việt Nam noi theo.

 

Các Bài Viết Cùng Chuyên Mục

Những Bài Văn Hay - Nhung Bai Van Hay

Văn Mẫu Lớp 10
Văn Mẫu Lớp 11
Văn Mẫu Lớp 12
Văn Mẫu Lớp 2
Văn Mẫu lớp 3
Văn Mẫu Lớp 4
Văn Mẫu Lớp 5
Văn Mẫu Lớp 6
Văn Mẫu Lớp 7
Văn Mẫu Lớp 8
Văn Mẫu Lớp 9
Văn Mẫu Biểu Cảm
Văn Mẫu Kể Chuyện
Văn Mẫu Miêu Tả
Văn Mẫu Nghị Luận
Văn Mẫu Ôn Thi Tốt Nghiệp THPT Cao Đẳng Đại Học
Văn Mẫu Phân Tích
Văn Mẫu Thuyết Minh
Văn Mẫu Tự Sự - Kể Chuyện